Układy technologiczne magazynów i ich przewagi

Technologiczny układ magazynu opisuje przestrzenne relacje między strefami funkcjonalnymi obiektów logistycznych. Jego właściwy dobór ma znaczenie dla sprawnego funkcjonowania transportu wewnętrznego. Kiedy wybrać układ przelotowy, kątowy, a kiedy workowy?

Układ technologiczny magazynu to opis wzajemnego powiązania ze sobą stref funkcjonalnych: przyjęcia towaru, składowania, kompletacji i wydawania. To z jego założeń wynika:

• jak przez obiekt logistyczny przepływać będą materiały,
• w jakim stopniu uda się wykorzystać dostępną powierzchnię magazynową,
• na ile uda się zmaksymalizować wydajność procesów magazynowych.

Wybranie układu technologicznego w największym stopniu odpowiadającego specyfice obiektu i obsługiwanych ładunków sprzyja efektywności pracy i przepustowości magazynu. Jako że rośnie obecnie presja na wydajność i tempo realizacji procesów transportowych, właściwa organizacja pracy obiektów logistycznych staje się coraz ważniejszym elementem budowania przewagi konkurencyjnej. W związku tym, warto poświęcić czas na analizę układu technologicznego magazynu i jego właściwy dobór. Jakie układy technologiczne magazynów się wyróżnia? W jakich sytuacjach najlepiej sprawdzają się typowe rozwiązania?

Jakie układy technologiczne magazynów się wyróżnia?

Najczęściej spotykanymi układami technologicznymi magazynu są:

• układ przelotowy – liniowy, w którym strefa przyjęć i wydawania umieszczone są na przeciwległych ścianach obiektu i rozdzielone strefą składowania,
• układ kątowy – z rozdzielonymi strefą przyjęć i wydań umieszczonymi na przylegających do siebie ścianach magazynu,
• oraz układ workowy – ze strefami przyjęć i wydań połączonymi ze sobą lub umieszczonymi po sąsiedzku.

Poszczególne układy technologiczne magazynu znajdują zastosowanie w różnego typu obiektach logistycznych i w różnym stopniu pozwalają realizować takie cele jak:

• efektywne wykorzystanie przestrzeni magazynowej oraz działki, na której znajduje się obiekt,
• uzyskanie maksymalnej produktywności,
• eliminowanie ryzyka błędów i pomyłek.

W jakich sytuacjach najlepiej sprawdzają się poszczególne układy technologiczne magazynu? Jakie są ich zalety i wady?

Układ przelotowy magazynu – specyfika oraz mocne i słabe strony

W przelotowym układzie technologicznym magazynu towar jest przyjmowany na jednym końcu obiektu, a wydawany na drugim. Wózki widłowe pokonują wraz z ładunkami proste trasy prowadzące ze strefy przyjęć do strefy składowania lub bezpośrednio do strefy kompletacji i wydawania. Przelotowy układ technologiczny magazynu umożliwia płynny przepływ towarów od wejścia do wyjścia, minimalizując nakłady pracy związane z przemieszczaniem i manipulacją towarem.

Do najważniejszych korzyści wynikających z zastosowania układu przelotowego należą:

• sprawny przepływ towarów ze względu na prostotę tras,
• minimalizacja ryzyka błędów związanych z manipulacją towarem dzięki rozdzieleniu strefy przyjęć i wydań.

Przelotowy układ technologiczny magazynu sprawdza się w przypadku przedsiębiorstw, w których kluczowa jest bezbłędna kompletacja. Dzięki prostocie układu i jasnemu wyodrębnieniu stref funkcjonalnych stosunkowo łatwy jest w tym przypadku podział strumieni towarowych i związanych z nimi zadań.

Przelotowy układ technologiczny magazynu nie zawsze jest jednak idealny. Do wad układu przelotowego należą:

• nieoptymalne wykorzystanie powierzchni – zarówno ze względu na konieczność wyodrębnienia dwóch placów manewrowych (przy strefie przyjęcia, jak i wydania towaru) oraz aranżacji obiektu wymagającej zarezerwowania na korytarze robocze dużej ilości miejsca, wykorzystanie układu przelotowego jest kosztowne w przypadku lokalizacji, w których powierzchnia magazynowa jest droga;
• mniej więcej stała, dość duża długość tras do pokonania przez ładunki niezależnie od poziomu ich rotacji – z uwagi na umieszczenie strefy przyjęcia i wydawania na przeciwległych ścianach trudno jest w przypadku układu przelotowego optymalizować rozmieszczenie ładunków na regałach pod względem ich rotacji;
• ograniczona elastyczność – w przypadku zmian poziomu rotacji towarów, konieczności przeprojektowania tras lub relokowania pracowników z jednej strefy do drugiej, układ liniowy z rozdzielonymi obszarami funkcjonalnymi i ograniczoną gęstością składowania nie pozostawia zbyt dużego pola manewru.

Kątowy układ magazynu – charakterystyka, zalety i wady

Podobnie jak w przypadku układu przelotowego, także i w kątowym układzie technologicznym magazynu strefy przyjęć i wydań są rozdzielone. Różnica polega przede wszystkim na tym, że znajdują się one nie na przeciwległych, a na sąsiadujących ze sobą ścianach budynku. Główna arteria komunikacyjna obiektu przyjmuje wówczas zazwyczaj kształt litery „L”. Regały magazynowe umieszczone są wokół niej, zarówno przy krótszej, jak i dłuższej krawędzi obiektu, tworząc kąty, do których odnosi się nazwa tego układu technologicznego magazynu. Funkcjonalnie magazyn o układzie kątowym przypomina obiekt zorganizowany przelotowo. Dzięki zastosowaniu kątowego układu technologicznego magazynu można uzyskać podobne korzyści jak w przypadku magazynu przelotowego. Do zalet kątowego układu technologicznego należą:

• proste trasy przejazdu z ładunkami
• i niskie ryzyko błędów.

Podobnie jak w przypadku układu przepływowego, trudności może nastręczać efektywne wykorzystanie powierzchni dostępnej działki. O zastosowaniu układu przelotowego lub kątowego decydują najczęściej względy lokalowe i rozmieszczenie placów manewrowych wokół obiektu.

Workowy układ technologiczny magazynu – za i przeciw

W przypadku workowego układu technologicznego magazynu strefa przyjęć i strefa wydań zlokalizowane są po sąsiedzku lub połączone. Taki sposób organizacji obiektu logistycznego pozostawia maksymalną ilość powierzchni pod strefę składowania i daje dość dużą elastyczność rozmieszczenia towarów ze względu na ich rotację. Za najważniejsze zalety układu workowego uznaje się:

• maksymalizację przestrzeni przeznaczonej na strefę składowania ładunków dzięki połączeniu strefy przyjęć i wydań,
• oszczędność miejsca wokół obiektu dzięki jednemu, mniejszemu niż w przypadku układu kątowego placowi manewrowemu,
• możliwość wytyczania krótkich tras przejazdu wewnątrz obiektu dla ładunków o dużej rotacji, a dłuższych – dla tych, które rzadziej wymagają obsługi,
• łatwość podejmowania przez tych samych pracowników zarazem zadań związanych z przyjęciami towarów, jak i ich wydawaniem.

Trudności wynikające z zastosowania workowego układu technologicznego magazynu wiążą się przede wszystkim z krzyżowaniem się dróg transportowych, obecnością w jednym miejscu towarów przyjmowanych i wydawanych oraz obsługujących ich osób i pojazdów. Choć więc układ workowy pozwala na optymalizację zagospodarowania przestrzeni i maksymalizację produktywności, niesie potencjalnie wyższe ryzyko błędów i wypadków.

Jaki układ technologiczny magazynu wybrać?

Wybierając układ technologiczny magazynu, należy wziąć pod uwagę:

• priorytety przedsiębiorstwa (tempo realizacji zamówień, minimalizacja długości tras przejazdu, ograniczenie ryzyka błędów, optymalizacja pracy),
• warunki lokalowe i specyfikę pracy (szerokość asortymentu i liczba potrzebnych do sprawnej pracy miejsc paletowych, ilość dostępnej powierzchni, koszt za metr kwadratowy w danej lokalizacji, organizacja placów manewrowych wokół obiektu)
• oraz sytuację kadrową (dostępność siły roboczej oraz doświadczonych pracowników bądź możliwość ich przeszkolenia).

W doborze odpowiedniego układu technologicznego dopasowanych do niego systemów regałowych oraz urządzeń transportu wewnętrznego można skorzystać ze wsparcia doradców intralogistycznych STILL.